Tinh trùng khỏe mạnh: Các dấu hiệu để nhận biết

Tinh trùng khỏe mạnh: Các dấu hiệu để nhận biết. Người ta ước tính rằng tỷ lệ vô sinh, hiếm muộn ở Việt Nam đang có xu hướng tăng cao và ngày càng trẻ hóa, trong đó nguyên nhân do nam giới chiếm đến 25 – 40%. Theo một số dữ liệu, chất lượng tinh dịch của con người đã giảm 50% – 60% trong 40 năm qua. Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh trùng, chẳng hạn như nguyên nhân di truyền, chế độ ăn uống và tập thể dục. Vậy bạn có thể làm gì để tăng cơ hội mang thai? Hãy cùng Cộng Đồng Làm Đẹp Việt Nam tìm hiểu qua bài viết sau.

Tinh trùng khỏe mạnh là như thế nào?

Tinh trùng khỏe mạnh thường đề cập đến khả năng thụ tinh cho trứng của phụ nữ. Tinh trùng là tế bào sinh sản của nam giới, được tinh hoàn sản xuất trong cơ thể và cần thiết cho việc thụ tinh tạo ra phôi thai. Để đánh giá sức khỏe của tinh trùng, các bác sĩ chủ yếu dựa vào chất lượng tinh dịch đồ.

Theo Tổ chức Y tế thế giới WHO 2021, chỉ tiêu đánh giá để tinh trùng khỏe mạnh như sau:

Thông số:	Giá trị tham khảo:
Thể tích	≥ 1,4ml
Mật độ tinh trùng	≥ 16 triệu/ml
Tổng số tinh trùng trong 1 lần xuất tinh	≥ 39 triệu
Tỷ lệ di động	≥ 42%
Tỷ lệ di động tiến tới	≥ 30%
Tỉ lệ sống	≥ 54%
Hình dạng bình thường	≥ 4%
Tế bào lạ	˂ 1 triệu

Một số yếu tố chính quyết định tinh trùng khỏe mạnh, bao gồm:

Số lượng tinh trùng

Nguyên nhân phổ biến nhất của vô sinh nam là số lượng tinh trùng thấp. Mặc dù chỉ cần một tinh trùng và một trứng để mang thai nhưng số lượng tinh trùng ảnh hưởng quan trọng đến khả năng đậu thai. Cơ hội mang thai giảm đi khi số lượng thấp hơn 16 triệu tinh trùng mỗi ml hoặc ít hơn 39 triệu tinh trùng mỗi lần xuất tinh. Nghiên cứu cho thấy mật độ tinh trùng khỏe mạnh khoảng 40 triệu mỗi ml mang lại cơ hội tối đa cho khả năng sinh sản.

Khả năng di động

Khả năng và tốc độ di chuyển của tinh trùng đều rất quan trọng để thụ thai thành công. Tinh trùng khỏe mạnh thể hiện khả năng di chuyển về phía trước ít nhất là 25 micromet/giây. Điều này nhằm đạt hiệu quả để tiếp cận trứng trong hành trình dài từ tinh hoàn của nam đến ống dẫn trứng của nữ.

Hình dạng của tinh trùng

Tinh trùng khỏe mạnh điển hình có đầu hình bầu dục và đuôi dài, phối hợp với nhau thúc đẩy tinh trùng di chuyển thật nhanh về phía trước. Tinh trùng có thể bị dị dạng như: đầu to, đuôi cong hoặc đuôi kép,… Những khiếm khuyết này ảnh hưởng đến khả năng tinh trùng tiếp cận và thâm nhập vào trứng. Thông thường chỉ có khoảng 4 – 10% tinh trùng trong mẫu tinh dịch là bình thường.

Các yếu tố khác

Một số yếu tố khác cũng ảnh hưởng đến mức độ khỏe mạnh của tinh trùng

• Độ axit: Tinh dịch phải có độ pH từ 7,2 – 7,8.
• Số lượng bạch cầu: Quá nhiều tế bào bạch cầu có thể làm giảm cơ hội thụ thai. Nên có ít hơn 1 triệu tế bào bạch cầu trên mỗi ml.
• Fructose: Tinh dịch nên chứa ít nhất 150 mg/dl fructose.
• Hóa lỏng: Tinh dịch phải có khả năng chuyển sang trạng thái lỏng đủ nhanh để thụ tinh cho trứng.

Dấu hiệu nhận biết tinh trùng khỏe mạnh

Thông qua việc kiểm tra bằng mắt thường, nam giới cũng có thể phần nào nhận biết được tinh trùng có bình thường hay không.

Màu sắc của tinh dịch

Tinh dịch bình thường có màu trắng đục hoặc trắng xám. Những thay đổi về màu sắc của tinh dịch có thể là tạm thời và vô hại. Tuy nhiên, sự đổi màu tinh dịch thường xuyên có thể là dấu hiệu một tình trạng tiềm ẩn cần được thăm khám bác sĩ.

• Tinh dịch màu vàng hoặc xanh: Có thể do nhiễm trùng hoặc có thuốc trong tinh dịch.
• Tinh dịch màu đỏ: Điều này có thể do viêm tuyến tiền liệt hoặc các tuyến sản xuất tinh dịch. Mặc dù tinh dịch màu đỏ đáng báo động nhưng nguyên nhân thường lành tính, đặc biệt là ở nam giới trẻ tuổi.

Mùi của tinh dịch

Tinh dịch chủ yếu được tạo thành từ nước nên mùi thường rất nhạt, một số người thậm chí không nhận thấy mùi. Mùi của tinh dịch có thể thay đổi do chế độ ăn uống của nam giới. Tuy nhiên, những thay đổi đáng kể và kéo dài có thể báo hiệu một số vấn đề:

• Mùi rất mạnh: Vi khuẩn và virus có thể thay đổi mùi của tinh dịch. Nếu tinh dịch có mùi hôi và nồng nặc nặng hơn theo thời gian có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nhiễm trùng hoặc các bệnh lây qua đường tình dục.
• Mùi ngọt: Tinh dịch mùi đặc biệt ngọt có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm bệnh đái tháo đường.
• Mùi tanh: Mùi tanh là không bình thường. Tinh dịch có mùi tanh có thể là dấu hiệu các bệnh lây qua đường tình dục.

Độ nhớt của tinh dịch

Độ nhớt của tinh dịch ảnh hưởng đến khả năng vận động, mật độ và lớp phủ kháng thể của tinh trùng. Thông thường, tinh dịch đông lại khi xuất tinh và thường hóa lỏng trong vòng 15 – 20 phút.

Lượng tinh dịch trong mỗi lần xuất tinh

Lượng tinh dịch bình thường sau 2 – 7 ngày kiêng quan hệ là 2 – 6ml. Nếu lượng tinh dịch nhỏ hơn 0,5ml thì có thể gặp các vấn đề như lấy mẫu không đúng cách, thiểu năng sinh dục, xuất tinh ngược, tắc nghẽn đường tiết niệu dưới,… Bên cạnh đó, lượng tinh dịch nhiều hơn 6ml có thể do kiêng quan hệ kéo dài hoặc bài tiết quá mức từ các tuyến sinh dục phụ.

Các yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe tinh trùng

Yếu tố từ cơ thể

Cơ thể nam giới liên tục tạo ra tinh trùng. Trung bình khoảng 74 ngày để tạo thành tinh trùng mới từ tinh hoàn thông qua tín hiệu các hormon sinh dục. Do đó, các bất thường tinh trùng có thể xảy ra do ảnh hưởng của cơ thể.

• Giãn tĩnh mạch thừng tinh: Là hiện tượng sưng các tĩnh mạch dẫn lưu bìu. Đây là nguyên nhân phổ biến gây vô sinh nam do làm giảm sản xuất tinh trùng và ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng.
• Mất cân bằng nội tiết tố: Nồng độ hormone testosterone thấp hoặc nồng độ hormon prolactin cao có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất và chất lượng tinh trùng.
• Rối loạn di truyền: Hội chứng Klinefelter và các bệnh lý nhiễm sắc thể giới tính cũng ảnh hưởng đến sức khỏe tinh trùng.
• Các bệnh mãn tính không lây: Đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh thận,… đều có tác động tiêu cực đến số lượng và chất lượng của tinh trùng.
• Tuổi tác: Những người đàn ông lớn tuổi có thể có nhiều đột biến hơn trong tinh trùng của họ và số lượng tinh trùng cũng suy giảm hơn, nhất là sau 50 tuổi.

Yếu tố từ bên ngoài

Tinh trùng đặc biệt dễ tổn thương trước các yếu tố môi trường, ví dụ như:

• Thuốc: Các thuốc hóa trị, thuốc steroid, thuốc trầm cảm hay thuốc kháng sinh có thể cản trở quá trình sản xuất tinh trùng, làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng.
• Thuốc lá: Nam giới hút thuốc lá có nhiều khả năng suy giảm lượng tinh trùng.
• Rượu bia: Uống nhiều rượu dẫn đến giảm sản xuất testosterone, liệt dương và giảm sản xuất tinh trùng.
• Độc tố: Tiếp xúc với thuốc trừ sâu, chì và các chất độc khác có thể ảnh hưởng đến số lượng và chất lượng tinh trùng.
• Nhiệt độ: Nhiệt độ bìu tăng có thể cản trở quá trình sản xuất tinh trùng. Mặc dù những lợi ích chưa được chứng minh đầy đủ nhưng mặc đồ lót rộng rãi, tránh tắm hơi, bồn tắm nước nóng,…có thể nâng cao chất lượng tinh trùng.
• Chất bôi trơn khi quan hệ tình dục: Nạn chế sử dụng chất bôi trơn khi giao hợp, nếu cần, cân nhắc loại được chứng minh an toàn khi quan hệ.

Biện pháp tăng cường sức khỏe tinh trùng

Giữ cân nặng hợp lý và có thói quen vận động

Các tế bào mỡ có thể gây ra sự chuyển đổi testosterone thành estrogen, làm giảm số lượng và khả năng sinh sản của tinh trùng. Tập thể dục thường xuyên cũng là một cách để tinh trùng khỏe mạnh.

Một nghiên cứu cho thấy tập thể dục 1 tiếng trên máy chạy bộ ngày 3 lần mỗi tuần đủ để cải thiện hình dạng, số lượng và khả năng vận động của tinh trùng ở những người ít vận động bị thừa cân. Việc chăm tập luyện thể dục còn tăng khả năng bơm máu và các chất chống oxy hóa giúp ngăn chặn các gốc tự do gây tổn hại tinh trùng.

Chế độ dinh dưỡng lành mạnh

Chế độ dinh dưỡng là chìa khóa để có tinh trùng khỏe mạnh. Một nghiên cứu nhỏ cho thấy, những người ăn nhiều trái cây và rau giàu chất chống oxy hóa (đặc biệt là rau lá xanh) và các loại đậu giúp gia tăng mật độ tinh trùng cao hơn và khả năng vận động tinh trùng tốt hơn.

Omega 3 và các vitamin, khoáng chất như vitamin B12, vitamin C, vitamin E, mangan, kẽm, selen cũng có tác dụng hỗ trợ khả năng vận động và mức testosterone cho nam giới.

Bổ sung vitamin E an toàn sau bữa ăn với ENAT để tăng cường sức khỏe sinh sản và chất lượng tinh trùng.

Hạn chế các thói quen xấu 

Hút thuốc lá, sử dụng rượu bia, chất kích thích, lạm dụng thuốc, thức khuya, stress,… đều là những thói quen xấu hay gặp gây hại đến số lượng và chất lượng của tinh trùng.

Cách để tinh trùng khỏe mạnh là mặc đồ rộng rãi, thoáng mát giữ cho bìu môi trường nhiệt độ thích hợp để nuôi dưỡng tinh trùng.

Ngăn ngừa các bệnh lây qua đường tình dục

Nhiễm trùng lây qua đường tình dục như giang mai, bệnh lậu,… có thể gây vô sinh ở nam giới. Duy trì mối quan hệ một người không nhiễm bệnh và sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục là cách tốt nhất giữ cho sức khỏe an toàn và tinh trùng được khỏe mạnh.

Câu hỏi thường gặp